Wandervogel: Οι εθνικιστές χίπις στις αρχές του 20ου αιώνα

Ήδη από τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα ένας πολιτικός χώρος ριζοσπαστικής «οικολογικής» επιχειρηματολογίας είχε αποκτήσει ένα δημοφιλές κίνημα ανάμεσα στη γερμανική νεολαία.

Μεταξύ των πνευματικών ηγετών αυτού του κινήματος ήταν και ο Ludwig Woltmann, ένας γνήσιος μαθητής του Haeckel, που υποστήριξε με επιμονή μια βιολογική ερμηνεία των καθημερινών προβλημάτων μιας κοινωνίας. Υπογράμμιζε τη σχέση μεταξύ της περιβαλλοντικής καθαρότητας και της φυλετικής καθαρότητας. Διατεινόταν ότι το πέρασμα από μια αγροτική σε μια βιομηχανική κοινωνία είχε επισπεύσει την παρακμή της φυλής. Σε αντίθεση με τη φύση, η οποία κυοφόρησε τις αρμονικές  μορφές μια φυλής, οι μεγαλουπόλεις, αβυσσαλέες και ξένες προς τον οργανικό κόσμο, απονέκρωναν τις αρετές της φυλής. Το κίνημα επηρέασαν ακόμη και εκπαιδευτικοί σαν τον Gustav Wyneken.  

Το κοινωνικό όχημα, που αξιοποιήθηκε για να προβληθεί αυτός ο ιδεολογικός ορισμός της οικολογίας, ήταν το κίνημα της νεολαίας. Δημιουργήθηκε ένα λαϊκό κίνημα που κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου όπως και μετά αποδείχτηκε πολύ ισχυρό. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της γερμανικής κουλτούρας κατά τις πρώτες τρεις θυελλώδεις δεκαετίες του 20^ου αιώνα. Είναι γνωστό ως κίνημα των Wandervogel, που σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση «περιπλανώμενα ελεύθερα πνεύματα» ή «μεταναστευτικό πουλί».

Το κίνημα, που ξεκίνησε από το 1896, περιείχε στοιχεία αντιτιθέμενα στην καπιταλιστική εξέλιξη, αναμειγνύοντας το νεορομαντισμό, τις ανατολίτικες φιλοσοφίες, τον μυστικισμό της φύσης, την εχθρότητα απέναντι στο τρόπο αστικής ανάπτυξης και μια συνεχή αναζήτηση των αυθεντικών μη αλλοτριωμένων σχέσεων.

Ο προσανατολισμός τους για μια «επιστροφή στη γη» τροφοδότησε μια γεμάτη πάθος αισθαντικότητα ως προς τον φυσικό κόσμο και μια ευαισθησία για τις φθορές τις οποίες αυτός υφίσταται. Εύστοχα τους αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός «εθνικιστές χίπις», μιας και οι περισσότεροι από τους Wandervogel αφομοιώθηκαν κατόπιν από το εθνικοσοσιαλιστικό γερμανικό κόμμα. Τα μέλη αυτού του κινήματος προσχώρησαν κατά χιλιάδες στο εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα.
Οι διάφορες παραφυάδες του κινήματος αυτού αποτελούσαν μια «μη πολιτική» απάντηση, σε μια εποχή βαθιάς πολιτισμική και πολιτικής κρίσης της εποχής εκείνης. Το συγκεκριμένο κίνημα έφτασε μέχρι το σημείο της ρήξης με το τότε πολιτικό καθεστώς. Παρά τον όγκος τους και την επιρροή τους όμως ήταν ανίκανοι ή απρόθυμοι να κάνουν το τελικό βήμα προς την οργανωμένη, επικεντρωμένη σε στόχους, κοινωνική εξέγερση, πεπεισμένοι ότι οι αλλαγές τις οποίες ήθελαν να προκαλέσουν στην κοινωνία «δεν θα μπορούσαν να προκύψουν με πολιτικά μέσα, παρά μόνο με τη βελτίωση του ατόμου». Αυτό αποδείχτηκε ένα μοιραίο λάθος. Με την κοινωνική επιρροή που απέκτησαν και το κίνημα που αναπτύχθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, είχαν δύο δρόμους που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν για την ανταρσία τους. Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια κατεύθυνση ριζοσπαστικής κριτικής της καπιταλιστικής κοινωνίας, κάτι που σύντομα θα τους οδηγούσε στο στρατόπεδο της εξέγερσης και της κοινωνικής επανάστασης. Αλλά οι Wandervogel επέλεξαν την άλλη μορφή διαμαρτυρίας κατά της κοινωνίας, τον ρομαντισμό.